AMNIOCENTEZA

Amniocenteza je postupak kojim se iz materice uzima uzorak plodove vode radi analize i dijagnoze različitih oboljenja, a nekada i u terapijske svrhe. Amniocentezom se mogu dobiti značajne informacije o zdravlju bebe. Prilikom odluke da li da pristane na ovu proceduru važno je da trudnica dobije adekvatnu informaciju o tome šta se očekuje nakon dobijanja rezultata i koji su mogući rizici procedure.

Amniocenteza, Ginekoblog

Amniocenteza se uglavnom izvodi između 16. i 20. nedelje trudnoće. Intervencija obično ne zahteva primenu anestezije. Procedura se izvodi u ležećem stavu trudnice, nakon dezinfekcije trbuha i pod kontrolom ultrazvuka. Nakon što se ultrazvučno odredi položaj bebe lekar uvodi tanku dugačku iglu kroz prednji trbušni zid u matericu. Pomoću šprica se izvuče manja količina plodove vode koja se šalje na analizu.

Indikacije za intervenciju

Genetsko ispitivanje. Uzorak plodove vode se šalje na analizu radi dijagnostike određenih genetskih bolesti i sindroma, kao što je Daunov sindrom. Amniocenteza se uglavnom ponudi trudnici kod lošeg nalaza prenatalnog skrining testa (neuredne vrednosti markera i/ili visoki rizici za hromozomske poremećaje nakon dabl testa, ili loš nalaz prenatalnog testa iz krvi majke). Ukoliko je u prethodnoj trudnoći postojao hromozomski poremećaj, ili defekt nervne cevi, amniocenteza može biti ponuđena kao opcija za definitivnu dijagnozu stanja gena bebe u aktuelnoj trudnoći. Ako je trudnica starija od 35 godina, veći je rizik za hromozomske poremećaje, te se može predložiti amniocenteza zbog godina. Kod postojanja porodične predispozicije za određene poremećaje (npr. cistična fibroza), amniocenteza se može koristiti za potvrdu, ili odbacivanje postojanja poremećaja kod bebe. Tokom ultrazvučnog pregleda može se registrovati prisustvo neke anomalije bebe, pa se amniocentezom može potvrditi, ili odbaciti hromozomski poremećaj u sklopu kojeg se viđena anomalija razvija.

Testiranje zrelosti pluća bebe. Testiranje zrelosti pluća bebe uključuje uzimanje uzorka amnionske tečnosti i ispitivanje kako bi se utvrdilo da li su bebina pluća dovoljno zrela za rođenje. Najčečće se ova analza radi ako se očekuje da će se porođaj završiti pre vremena, a posle 32. nedelje trudnoće.

Dijagnoza infekcije i anemije bebe. Povremeno se amniocenteza koristi za procenu postojanja neke infekcije u trudnoći. Postupak se takođe može uraditi za procenu ozbiljnosti anemije kod beba koje imaju Rh senzibilizaciju (stanje koje se može javiti kada su majke Rh negativna krvna grupa, a beba nasledi Rh pozitivnu, što može izazvati stvaranje antitela u telu majke čijim delovanjem na crvene krvne ćelije bebe može doći do anemije bebe i drugih posledica).

Terapijska amniocenteza. U stanjima izrazito povećane količine plodove vode, ili polihidramniona, nekada se postupkom amniocenteze iz materice izvuče višak plodove vode, što smanjuje pritisak plodove vode i moguće štetne posledice.

Ispitivanje očinstva. Amniocenteza se pominje i kao postupak kojim se može izvršiti upoređivanje DNK bebe sa DNK potencijalnog oca.

Rizici intervencije

Nakon amniocenteze retko se mogu desiti određeni neželjeni efekti.

Oticanje plodove vode. Retko plodova voda procuri kroz vaginu nakon amniocenteze. Uglavnom se radi o manjoj količini plodove vode i moguće je da oticanje plodove vode prestane, te da se trudnoća nastavi normalnim tokom.

Pobačaj. Amniocenteza nosi relativno mali rizik od pobačaja. Prema novijim studijama taj rizik je oko 0,3%. Prema ranijim istraživanjima taj rizik je iznosio oko 1%. Rizik od pobačaja je veći kod žena koje su već imale spontani pobačaj u prethodnim trudnoćama.

Povrede iglom. Tokom amniocenteze beba može da pomeri ruku ili nogu prema igli, ali ozbiljne povrede iglom su retke.

Rh senzibilizacija. Retko kada amniocenteza može dovesti do toga da bebine krvne ćelije uđu u majčin krvotok i izazovu Rh senzibilizaciju. Zbog toga se u ovom slučaju nakon amniocenteze trudnici daje injekcija krvnog proizvoda nazvanog Rh imuni globulin. Njegova uloga je sprečavanje stvaranje Rh antitela majke prema bebinim crvenim krvnim ćelijama.

Infekcija. Veoma retko amniocenteza može izazvati infekciju materice. Ako trudnica već ima neku registrovanu infekciju kao što su hepatitis C, toksoplazma i/ili HIV, infekcija se može preneti na bebu tokom amniocenteze. U ovim slučajevima amniocenteza može biti upitna.

Nakon amniocenteze

Nakon amniocenteze potvrdi se srčana aktivnost bebe, što često ima i pozitivan psihološki efekat na buduću majku. Posle amniocenteze mogu se javiti kontrakcije materice, pa je potrebno mirovanje, nekada i primena terapije.

Većina aktivnosti se nakon amniocenteze mogu normalno obavljati, ali je dobro u prvim danima nakon intervencije izbegavati veće naprezanje, vežbanje i seksualnu aktivnost.

Rezultati

Rezultati amniocenteze mogu pouzdano isključiti ili dijagnostikovati različita genetska stanja poput Daunovog sindroma. Treba imati u vidu da amniocenteza ipak ne može da identifikuje sva genetska stanja i urođene nedostatke.

Ukoliko se potvrdi neki hromozomski poremećaj trudnica se može suočiti sa teškom odlukom treba li trudnoću nastavljati dalje, ili ne. Kao i u vezi odluke o samoj intervenciji amniocenteze, trudnici treba obezbediti sve potrebne informacije u vezi otkrivenog poremećaja, radi lakšeg donošenja odluke.

Nakon amniocenteze trudnica se javlja na redovne kontrole kod ginekologa koji vodi trudnoću. Ranije javljanje je potrebno ukoliko se nakon intervencije javi vaginalno krvarenje, ili oticanje plodove vode, jaki grčevi u donjem delu trbuha koji se ne smiruju i traju duže od nekoliko sati, povišena temperatura, crvenilo i znaci upale na mestu uboda iglom, prestanak osećanja pokreta bebe ukoliko ih je trudnica prethodno osećala.